Die Visegrád-4 und die EU

Zwischen Abhängigkeit und partieller Dissidenz

Autor/innen

  • Joachim Becker Wirtschaftsuniversität Wien

DOI:

https://doi.org/10.32387/prokla.v48i192.906

Schlagworte:

Bourgeoisie, Europäische Union, EU-Erweiterung, Desintegration, nationalistische Rechte, Visegrád-Gruppe, Eurokrise, Osteuropa, Peripherie

Abstract

Der Beitrag setzt sich mit der Positionierung der Länder der Visegrád-Gruppe zum EU-Integrationsprojekt auseinander. Diese lässt infolge der Krise seit 2008 unterschiedliche Nuancen erkennen. In Ungarn und Polen haben mit Fidesz und PiS Kräfte die Wahlen gewonnen, die auf eine Stärkung des einheimischen Kapitals gegenüber dem Auslandskapital setzen. Für eine solche Politik hat die große Krise Spielräume geschaffen. Gleichzeitig hat sie zu einer skeptischeren Haltung in der Bevölkerung der Visegrád-Länder gegenüber dem EU-Integrationsprojekt geführt. In dieser veränderten Konstellation haben sich speziell die Rechtsregierungen in Ungarn und Polen mit Vorstellungen eines „Europa der Vaterländer“ eigenständiger positioniert. In der Tschechischen Republik und der Slowakei sind die Neupositionierungen vorsichtiger. Als einziges Mitglied der Eurozone unter den Visegrád-Ländern ist die Slowakei auf den Verbleib im institutionellen Kern der EU orientiert. Generell stellt die untergeordnete Anbindung der Visegrád-Länder an den deutschen Exportindustriekomplex eine Begrenzung für Bestrebungen einer eigenständigeren EU-Politik dar.

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Autor/innen-Biografie

Joachim Becker, Wirtschaftsuniversität Wien

Joachim Becker ist a.o. Professor am Institut für Außenwirtschaft und Entwicklung an der Wirtschaftsuniversität Wien.

Literaturhinweise

Babiš, Andrej (2018): Vystoupení z Evropské unie by byla velká katastrofa. In: Hospodářské noviny, 11.5.2018: 10.

Baboš, Pavol/Világi, Aneta/Oravcová, Veronika (2016): Spoločenské problémy, politické (ne)riešenia: Voľby 2016. Bratislava.

Becker, Joachim (2004): EU-Verfassung: Zentrum gegen Peripherie? In: Kurswechsel, Nr. 1: 7-16.

- (2008): Der Drang nach Osten: Wirtschaftliche Interessen und geopolitische Strategien. In: Kurswechsel, Nr. 4: 5-29.

- (2014): Osteuropa in der Krise: ökonomische und politische Dynamiken. In: WISO 37(2): 30.

- (2015a): Der selektive Wirtschaftsnationalismus der Fidesz-Regierung. In: Kurswechsel, Nr. 3: 70-74.

- (2015b): Oligarchie - eine Form bürgerlicher Herrschaft. Das Beispiel osteuropäischer semi-peripherer Kapitalismus. In: PROKLA 45(3): 409-431. https://doi.org/10.32387/prokla.v45i180.210

- (2017): In the Yugoslav Mirror: The EU Disintegration Crisis. In: Globalizations 14(6): 840-850. https://doi.org/10.1080/14747731.2017.1330984

-/Ćetković, Predrag (2015): Patterns of Financialisation in Southeast European and Visegrád Countries. In: Radošević, Dubravko/Cvijanović, Vladimir (Hg.): Financialisation and Financial Crisis in South-Eastern European Countries. Frankfurt/M.: 71-90.

-/Lesay, Ivan (2012): Život na úver. Všetko, čo ste chceli vedieť o kríze. Bratislava.

Berend, Ivan T. (2009): From the Soviet Bloc to the European Union. The Economic and Social Transformation of Central and Eastern Europe since 1973. Cambridge. https://doi.org/10.1017/CBO9780511806995

Bod, Péter Ákos (o.J.): Does V4 need euro zone? In: Przybylski, Wojciech u.a. (Hg.): V4 - 25 Years. The Continuing Story of the Visegrád Group. 1991-2016. Warschau: 66-67.

Brodničková, Karlina/Rovenský, Jan (2018): Dohodnuto. Na řadě referendum. In: Právo 10(5): 1-2.

Bucholc, Marta/Komornik, Maciej (2016): Die PiS und das Recht. Verfassungskrise und polnische Rechtskultur. In: Osteuropa, 66(1-2): 79-93.

Buras, Piotr (2017): De-Europäisierung. Polens Kollisionskurs in der EU. In: Rostek, Andreas (Hg.): Polska first. Über die polnische Krise. Berlin: 131-163.

Cabada, Ladislav/Walsch, Christopher (2017): Od Dunajské federace k Visegrádské skupině ... a zpět? Tradiční a nové formáty středoevropské spolucpráce. Prag.

Cardoso, Fernando H./Faletto, Enzo (1976): Abhängigkeit und Entwicklung in Lateinamerika. Frankfurt/M.

Deutsche Welle (2018): Visegrad-Staaten bekräftigen Gegnerschaft zu EU-"Imperium". In: dw.com, 26.1.2018. URL: www.dw.com/de/visegrad/-staaten-bek%C3%A4ftigen-gegnerschaft-zu-eu-imperium/a-42323254, Zugriff: 12.5.2018.

Drahokoupil, Jan (2007): From National Capitalisms to Foreign-Led Growth: The Moment of Convergence in Central and Eastern Europe. In: Becker, Joachim/Weissenbacher, Rudy (Hg.): Dollarization, Euroization and Financial Instability. Central and Eastern European Countries between Stagnation and Financial Crisis? Marburg: 87-108.

- (2009): Globalization and the State in Central and Eastern Europe. The politics of foreign direct investment. London-New York.

Dwilewicz, Łukasz (2017): Procesy umiędzynarodowienia gospodarski polskiej po 1989 r. - wybrane aspekty. In: Jarosz-Nojszewska, Anna (Hg.): Problemy gospodarcze Trzeciej Rzeczypospolitej. Warschau: 133-161.

Gdula, Maciej (2018): Nowy autorytaryzm. Warschau.

Geist, Radovan (2016): Die Visegrád-Länder in der EU: ein abweichender Fall? In: Kurswechsel, Nr. 4: 53-62.

- (2017): Slovakia: Squaring the Visegrad Circle. In: Skrzypek, Ania/Skóra, Maria (Hg.): The Future of the Visegrad Group. Brüssel-Berlin: 23-27.

- (2018a): Janičiari, zapredanci, agenti? In: Pravda 26(5): 28-29.

- (2018b): Tajomná chýbajúca ľavica v Karpatoch. In: kápital, Nr. 5: 14-15.

Hunya, Gábor (2015): Mapping flows and patterns of foreign direct investment in central and eastern Europe, Greece and Portugal during the crisis. In: Galgóczi, Béla/Drahokoupil, Jan/Bernaciak, Magdalena (Hg.): Foreign direct investment in eastern and southern Europe after 2008. Still a lever of growth? Brüssel: 37-69.

Hunya, Gábor (2016): FDI in Central, East and Southeast Europe: Slump despite Global Upturn. wiiw FDI Report 2016. Wien.

Jelínek, Lukáš (2018): ANO mění, jen Babiš zůstava. In: Právo, 21(5): 6.

Just, Petr (2018): Pod Tatrou sa blýska. Strany, vlády a koalice na Slovensku v letech 2006 až 2016. Prag.

Klíma, Michal (2015): Od totality k defektní demokracii. Privatizace a kolonizace politických stran netransparentním byznysem. Prag.

Krzywdzinski, Martin (2014): How the EU's Eastern Enlargement Changed the German Productive Model. The Case of the Automotive Industry. In: Revue de la régulation 15(1). URL: https://journals.openedition.org/regulation/10663, Zugriff: 27.5.2018. https://doi.org/10.4000/regulation.10663

Lauer, Kathrin (2018): Haftstrafen für Helfer. In: Wiener Zeitung, 30.5.2018: 4.

Łon, Eryk (2018): Patriotyzm gospodarczy. Poznań.

Magyar, Bálint (2018): Węgry. Anatomia państwa mafijnego. Czy taka przyszlość czeka Polske? Warschau.

Marušiak, Juraj (2013): Visegrad Group - an Unstable Periphery of the European Union? In: Marušiak, Juraj (Hg.): Internal Cohesion of the Visegrad Group. Bratislava: 122-159.

Matišák, Andrej (2018): Pellegrini umiestnil Slovensko na mape. In: Pravda 19(5): 2-3.

Matolscy, Györpgy (2015): Economic Balance and Growth. Consolidation and stabilisation in Hungary 2010-2014. Budapest.

Matyja, Rafał (2018): Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej. Krakau.

Medve-Bálint, Gergö (2015): Chnages below the surface? Regional patterns of foreign direct investment in post-crisis central and eastern Europe. In: Gálgoczi, Béla/Drahokoupil, Jan/Bernaciak, Magdalena (Hg.): Foreign direct investment in eastern and southern Europe after 2008. Still a lever of growth? Brüssel: 71-101.

Ministerstwo Rozwoju (2016): Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju - projekt do konsultacji społecznych. Projekt z dnia 29 lipca 2016 r. Warschau.

Morvay, Peter (2018): Proti Orbán je Babiš trochár. In: Dennik N 15(2): 11.

Müller, Jan-Werner (2013): Wo Europa endet. Ungarn, Brüssel und das Schicksal der Demokratie. Ein Essay. Berlin.

Müller, Klaus (2018): Polens illiberale Revolution. In: PROKLA 48(1): 115-135. https://doi.org/10.32387/prokla.v48i190.35

Myant, Martin/Drahokoupil, Jan (2011): Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe, and Central Asia. Hoboken.

Národná banka Slovenska (2017): Sprava o finačnej stabilite k novembru 2017. Bratislava.

Neumann, László (i.E.): Die ungarischen Arbeitsbeziehungen seit 2010. In: Becker, Joachim (Hg.): Neo-Nationalismus in der EU: sozio-ökonomische Programmatik und Praxis. Wien.

Orbán, Viktor (2016): Bist du gegen den Frieden? In: Frankfurter Allgemeine, 11.7.2016: 6.

Piazolo, Daniel (1997: Trade Integration between Eastern and Western Europe: Policies to Follow the Market. In: Journal of Economic Integration 2(3): 259-297. https://doi.org/10.11130/jei.1997.12.3.259

PiS (2014): Program Prawa i Sprawiedliwość 2014. URL: https://pis.org.pl/dokumenty, Zugriff: 29.8.2017.

Popľawski, Konrad (2016): The Role of Central Europe in the German Economy. Political Consequences. OSW Report. Warschau.

Raiffeisen Research (2017): CEE Banking Sector Report. June 2017. Wien.

Richter, Sándor (2012): Changes in the Structure of Intra-Visegrad Trade after the Visegrad Countries Accession to the European Union. wiiw Statistical Reports 5. Wien.

Sass, Magdolna (2017): Is a live dog better than a dead lion? Seeking alternative growth engines in the Visegrad countries. In: Galgóczi, Béla/Drahokoupil, Jan (Hg.): Condemned to be left behind? Can Central and Eastern Europe emerge from its low-wage model? Brüssel: 47-79.

Špidla, V. (2018): Levice uspěje, když lidé začnou věřit v lepší budoucnost. In: Listy, 48(2): 9-10.

Szczerski, Krzysztof (2017): Utopia europeijska. Kryzys integracji i polska inicjatywa naprawy. Krakau.

Szikra, Dorottya (2018): Welfare for the Wealthy. The Social Policy of the Orbán-regime. Friedrich Ebert Stiftung Budapest Analysis. Budapest. URL: http://library.fes.de/pdf-files/Budapest/14209.pdf, Zugriff: 25.5.2018.

Tóth, András (2014): Das Ende der Leidensgeschichte? Der Aufstieg des selektiven Wirtschaftsnationalismus in Ungarn. In: Lehndorff, Jochen (Hg.): Spaltende Integration. Der Triumph gescheiterter Ideen in Europa - revisited. Zehn Länderstudien. Hamburg: 209-226.

Vachudova, Milada Anna (2005): Europe Undivided. Democracy, Leverage and Integration After Communism. Oxford-New York. https://doi.org/10.1093/0199241198.001.0001

Veselý, Zdeněk (2013): Historical of Mutual Relationships of Visegrad Members. In: Marušiak, Juraj (Hg.): Internal Cohesion of the Visegrad Group. Bratislava: 15-34.

wiiw (2017): Handbook of Statistics 2017. Central, East and Southeast Europe. Wien.

Zahradil, Jan et al. (2001): Manifest českeho eurorealismu. In: OS 5(12): 45-48.

Downloads

Veröffentlicht

2018-09-18

Zitationsvorschlag

Becker, J. (2018). Die Visegrád-4 und die EU: Zwischen Abhängigkeit und partieller Dissidenz. PROKLA. Zeitschrift für Kritische Sozialwissenschaft, 48(192), 417–436. https://doi.org/10.32387/prokla.v48i192.906